FadderwaschÅvergeßen
Kutt, låt as der Hīmet gedinken
mir wällen err mī Åchtung schinken.
Kutt, låt as erziëlen ous ålder Zegd,
wä wor det Liëwen äm Verhältnes za hegt.
Kutt, et gitt går vill ze berichten
munch låstich uch trourich Geschichten.
Villet wor ånders, dåt as jedem bekånt
Et wor net īfåch än asem Hīmetlånd.
Erliëwnesser, Begiëwenhīten beglīden durch det gånz Liëwen. Ous Erännerung wird Liëwenserfohrung.
Munch Uchebläck wīl em festhålden uch se noch īst erliëwen. Åldichen wīl em vergeßen, ous der Erännerung strechen. Uch ganz wenijen, dä sen esi wiërtvol, dåt em se äm Härzen bewohrt.
Wonn ech zeräck dinken, hun ech ängden äm Hīft det Beld der ålden Hīmet.
Ech sähn mich als Kängd änem klinzichen Dorf mät norr 4 Stroßen. En Paradies zem Spillen: Spillsåchen? Håden mir nett! Hun se uch net vermäßt. Mir håden de Stroß, den grīßen Guerten vol mät Oppesbīm, den Ståll uch de Schejer, de Felder uch de grän Wisen.
Hīsch wor uch, wonn der Grīßvueter as mät dem Roßenwuegen an den ålden Ichebäsch mätnåhm. Äm Wängter gauw et ängden vill Schni uch Äiß, dro fahren mir Schlidden af jedem Haffel.
Äm Sommer spillden mir Verstechen, åldīst mät Kiëwer, Schnickeschnajel oder bäm Brånnen.
Mir sungen:
„Härrgottīßken flech åft Stīßken,
flech åf de Birrebum,
säch wonn de Tirken kun
mät diën lunken Stongen
der Biër huet sich erhongen.
Luft ir Legt der Bäsch, di brät“
Sächer bekånt äs uch:
„Schnicke-Schnuegel, Roppenzuegel,
zich mer deng zwing Härren.“
Wonn näst passiert, hess et wegter:
„Schnicke-Schnuegel, Roppenzuegel, kam erous,
sonst zeschlon ich dir det Hous.“
Der Brånnen wor verbodden. Do liëwt de Brånnefra. Äm sä ze ärjern krīschen mir:
„Brånnefra, Brånnefra, zech mich an de Brånnen!
Kam mät dengem Hekelchen,
mach mich za em Dekelchen
Brånnefra, Brånnefra, zech mich än de Brånnen!“
Uch noch en Kinderreim fallt mer än:
„Reen, reen, dåt et schitt,
dåt meng Mottero hīmen kitt
uch mir Brīt uch Bauflisch gitt.“
Speter sauch de Wält, frällech, dro gånz ånders ous.
Awer uch ous licht Erfuerungen lihrt em fīr’t Liëwen.
Erännert ir ech? Ech låden Se än zem Erziëlen!
Måchen Sä en Rīs (Reise), en Rīs än Gedunken, - ken Siweberjen.
Villecht entstīt en Bach der Erännerung - ken det Vergeßen.
Norr Mat!
Ken det Vergeßen
Um Beiträge zu verfassen, müssen Sie sich kostenlos registrieren bzw. einloggen.
Richtich Fadderwasch,
kēn det Vergēßen kēnde mir gor villet åfschreiwen-----
mer bekēmen en weffel Bäjer zesummen.
en schåtzich Ångenitleran erzielt ha de Geschicht eos ärrer Kängdhīt. Sa huet en hīsch Stamm. Em kūn se hīren wa sa erzillt, em kūn uch den Text matliasen esi wa sa erzillt.
Ech hun der Ångenītleran zeagehüirt-- end hun matgeschriwen.
(desen Link bekun ech net blō) danke ADMI dått Ihr des Bachstowen ē ī ō ū uch eran gedohn huet.
doch et klappt mat dem Link,
doch wo bleiwt der Text wiarend ech hīren ?
Bitte ADMIS kannt Ihr ha uch wegterhälfen ? DANKE
Rentnerin, 74 Jahre, aus Agnetheln
www.siebenbuerger.de/medien/sprachaufnahmen/ortschaft/agnetheln/78-kindheitserinnerungen.html
Känjdhīdserrännerengen
Ech bän äm Johr 1897 Tausendachthanjdert-
siwenennenjzich um īnenzwinzichsten
Apräl gebuiren.
Menj Motter dä wor en Scheesbrijeran,
dä äs bä foaf Kängd hier åls Stefmotter kun.
kēn det Vergēßen kēnde mir gor villet åfschreiwen-----
mer bekēmen en weffel Bäjer zesummen.
en schåtzich Ångenitleran erzielt ha de Geschicht eos ärrer Kängdhīt. Sa huet en hīsch Stamm. Em kūn se hīren wa sa erzillt, em kūn uch den Text matliasen esi wa sa erzillt.
Ech hun der Ångenītleran zeagehüirt-- end hun matgeschriwen.
(desen Link bekun ech net blō) danke ADMI dått Ihr des Bachstowen ē ī ō ū uch eran gedohn huet.
doch et klappt mat dem Link,
doch wo bleiwt der Text wiarend ech hīren ?
Bitte ADMIS kannt Ihr ha uch wegterhälfen ? DANKE
Rentnerin, 74 Jahre, aus Agnetheln
www.siebenbuerger.de/medien/sprachaufnahmen/ortschaft/agnetheln/78-kindheitserinnerungen.html
Känjdhīdserrännerengen
Ech bän äm Johr 1897 Tausendachthanjdert-
siwenennenjzich um īnenzwinzichsten
Apräl gebuiren.
Menj Motter dä wor en Scheesbrijeran,
dä äs bä foaf Kängd hier åls Stefmotter kun.
Hīmet
Noch īst wīl ech de åld Wiëcher gohn
Noch īst fīr mengem Vueterhous stohn
Noch īst den Drum menger Kängdhīt drīmen
De Sihnsucht si grīß, ech wäll noch īst hīmen.
Noch īst lufen durch Stroßen uch Gåssen
Dem Schmarz uch dem Gläck fråen Luf lassen
Nīrest, norr derhīm, äs der Hemmel si blo,
Nīrest, norr derhīm sen de Starren esi no.
En Schwälfken håt seng Näst angderm Dåch
Stiht de klīn Bånk angderm Iërpelnbum noch?
Det Hous wor voler Liewen, der Guerten si grän
Ech wäll noch īst hīmen, dun, wonn de Rīsen erblähn.
Noch īst wīl ech de åld Wiëcher gohn
Noch īst fīr mengem Vueterhous stohn
Noch īst den Drum menger Kängdhīt drīmen
De Sihnsucht si grīß, ech wäll noch īst hīmen.
Noch īst lufen durch Stroßen uch Gåssen
Dem Schmarz uch dem Gläck fråen Luf lassen
Nīrest, norr derhīm, äs der Hemmel si blo,
Nīrest, norr derhīm sen de Starren esi no.
En Schwälfken håt seng Näst angderm Dåch
Stiht de klīn Bånk angderm Iërpelnbum noch?
Det Hous wor voler Liewen, der Guerten si grän
Ech wäll noch īst hīmen, dun, wonn de Rīsen erblähn.
Wä menj Motter huet gespånnen
und ech ba ear vurm Radche sōß
huet sa e Līdchen uch gesången,
vun dem worde mīr de Ugen nōß.
------et gīt wegter!
und ech ba ear vurm Radche sōß
huet sa e Līdchen uch gesången,
vun dem worde mīr de Ugen nōß.
------et gīt wegter!
Tradition uch Brochtum
Det Gemīnscheftsliëwen der Siweberjer Såksen än senger gånz besangderen uch īnzijen Art, mät vill Tradition uch Brochtum, gerēt ängden mī än Vergēßenhit, well mir de Hīmet verlīren hun. Hīmet äs, wo de Wurzeln sen, äs Sproch uch Gluwen, Zesummenhålt uch Liëwensgefähl, Erännerung uch Sīnsucht zaglech.
Gånz besangders sen et åwer de Mängschen - uch de zeräck gelåssen Gräwer.
„Såksesch Schraft uch Spreach luet än desem Graw“ schrejwt der Ijel an sengen „Frittefsgedunken“.
Entschloßen uch den Bläck no vīren gerichtet, wällen mir dennich en Stäck Hīmet bewohren, as Sproch uch Brochtum erhålden uch wegter giën, denn mir Såksen dron de Hīmet äm Härzen, en Liëwen long.
De wohr Hīmet äs ījentlich de Sproch, hot schin von Humboldt gesot.
Erziëlt iren Kajnden uch Enkeln, wåt Hīmet fir ech bedegt!
Erziëlt, woräm det Liëwen än Siweberjen, trotz bewiëchter Vergångenhīt, dennich hīsch uch liëwenswiërt wor!
Det såksesch Brochtum wor oing verbangden mät den kirchlichen Fejerdachen uch dem Johresluf.
Schrejwt uch erziëlt wä Chrästdach, Isterdoch, Fåstdåch an irer Gemin gefejert wård! Giët Erliëwnesser uch Erfåhrungen wegter!
Ech erännern mich z. B. gat un det Naujohr-Wängschen:
„Ech wängschen ich en nau Johr,
ire Kīrekosten vol,
ire Käller vol Weng,
ire Ståll vol Schweng,
iren Hof vol Väh,
Gottes Sejen uch derbä!“
Mir Kajnd päsperden es af der Gåss za:
„Ech wängschen ich en nau Johr
As Gieß huet gro Hōr
As Bäffel huet lunk Härren
Em sch… ich åf de Stärren.“
Un wåt erännert ir ech? Bestämmt huet e jeder äst zem Erziëlen iwer: Fuesnicht, Wengliës, Schweng-uef-dahn oder Geburtsdåch, Duuf, Hochzed, Begräwness, (zwäschen Fraud uch Līd äs de Bräck net brīd).
De såksesch Kuchel wor deftig-kräftig, enzwaschen sihr bekånt durch verschiedän Kochbäjer. Ech mess hä glech un Hochzed dinken mät Zeddelt-Dīch-Supp, mät Hånklich uch Sträzzel.
Wä beändräckend wor det Beld der Jugend än der hīschen, ålden Bauerntråcht bem An-de-Kirch-gohn! Gläcklicherwëis kun em de Tråcht uch hegtzedåch noch un Hīmettrēfen bewangdern.
Åf den Punkt gebruecht: As Sitten uch Brech woren bajndend uch verpflichtend zaglech. Irscht durch sä wird Kultur uch Mentalität, iwerliefert Liëwens- uch Årbetsformen, Ijenårt uch Zesummenliëwen der Såksen begrëiflich.
Bäs båld!
Ir Fadderwasch
Det Gemīnscheftsliëwen der Siweberjer Såksen än senger gånz besangderen uch īnzijen Art, mät vill Tradition uch Brochtum, gerēt ängden mī än Vergēßenhit, well mir de Hīmet verlīren hun. Hīmet äs, wo de Wurzeln sen, äs Sproch uch Gluwen, Zesummenhålt uch Liëwensgefähl, Erännerung uch Sīnsucht zaglech.
Gånz besangders sen et åwer de Mängschen - uch de zeräck gelåssen Gräwer.
„Såksesch Schraft uch Spreach luet än desem Graw“ schrejwt der Ijel an sengen „Frittefsgedunken“.
Entschloßen uch den Bläck no vīren gerichtet, wällen mir dennich en Stäck Hīmet bewohren, as Sproch uch Brochtum erhålden uch wegter giën, denn mir Såksen dron de Hīmet äm Härzen, en Liëwen long.
De wohr Hīmet äs ījentlich de Sproch, hot schin von Humboldt gesot.
Erziëlt iren Kajnden uch Enkeln, wåt Hīmet fir ech bedegt!
Erziëlt, woräm det Liëwen än Siweberjen, trotz bewiëchter Vergångenhīt, dennich hīsch uch liëwenswiërt wor!
Det såksesch Brochtum wor oing verbangden mät den kirchlichen Fejerdachen uch dem Johresluf.
Schrejwt uch erziëlt wä Chrästdach, Isterdoch, Fåstdåch an irer Gemin gefejert wård! Giët Erliëwnesser uch Erfåhrungen wegter!
Ech erännern mich z. B. gat un det Naujohr-Wängschen:
„Ech wängschen ich en nau Johr,
ire Kīrekosten vol,
ire Käller vol Weng,
ire Ståll vol Schweng,
iren Hof vol Väh,
Gottes Sejen uch derbä!“
Mir Kajnd päsperden es af der Gåss za:
„Ech wängschen ich en nau Johr
As Gieß huet gro Hōr
As Bäffel huet lunk Härren
Em sch… ich åf de Stärren.“
Un wåt erännert ir ech? Bestämmt huet e jeder äst zem Erziëlen iwer: Fuesnicht, Wengliës, Schweng-uef-dahn oder Geburtsdåch, Duuf, Hochzed, Begräwness, (zwäschen Fraud uch Līd äs de Bräck net brīd).
De såksesch Kuchel wor deftig-kräftig, enzwaschen sihr bekånt durch verschiedän Kochbäjer. Ech mess hä glech un Hochzed dinken mät Zeddelt-Dīch-Supp, mät Hånklich uch Sträzzel.
Wä beändräckend wor det Beld der Jugend än der hīschen, ålden Bauerntråcht bem An-de-Kirch-gohn! Gläcklicherwëis kun em de Tråcht uch hegtzedåch noch un Hīmettrēfen bewangdern.
Åf den Punkt gebruecht: As Sitten uch Brech woren bajndend uch verpflichtend zaglech. Irscht durch sä wird Kultur uch Mentalität, iwerliefert Liëwens- uch Årbetsformen, Ijenårt uch Zesummenliëwen der Såksen begrëiflich.
Bäs båld!
Ir Fadderwasch
Noch īst wīl ech de åld Wiëcher gohn
schriw Faderwasch--
et kit mer derba e Līdtext än de Sänn :
Når īst noch will ech dir begehnen
äm owendwarden um Milleboch
når īst noch will ech dir erwehnen
den hīsche sånnije Sommerdoch----
den hīsche Gross den tea mir deamols sōst ????
-----de under Hēleft hun ech vergēssen
wa mät dem Fädderwäsch dervu gewåscht
doch Tea Fadderwasch,
bronjst mer desen Text weder än Erännereng ?
schriw Faderwasch--
et kit mer derba e Līdtext än de Sänn :
Når īst noch will ech dir begehnen
äm owendwarden um Milleboch
når īst noch will ech dir erwehnen
den hīsche sånnije Sommerdoch----
den hīsche Gross den tea mir deamols sōst ????
-----de under Hēleft hun ech vergēssen
wa mät dem Fädderwäsch dervu gewåscht
doch Tea Fadderwasch,
bronjst mer desen Text weder än Erännereng ?
Na klor, Ijel,
brängen ech dir den Text än Erännerung
Nor ist noch wil ich dir begenen
Nor ist noch wil ich dir begenen
äm Owendwärden um Millebåch;
nor ist noch wil ich dir erwenen
dien hischen sannijen Sommerdåch,
wä Hånd än Hånd mir hä gegången
um Millebåch, mir zwe ellin.
Gånz färr nor hirt em, wä se sången
de Purschen uch Med än der Gemin.
Und hirn ich enzt dåt Liedche weder,
dåt damols sä gesangen hun,
si sähn ich ställ zer Ierd nor neder,
wel ängden mer de Zehren kun.
Sil Gott denj Schrätt noch imol linken
äm Owendwärden zem Millebåch,
si sålt uch ta noch ist drun dinken,
wat mir denj Bläck, denj Wirt verspråch.
(Grete Lienert-Zultner)
Vill Līder von der wangderboren Grete Lienert-Zultner sen schīn esi bekånt, dåt sä als Vulkslīder gålden.
En Leserstimme (W.Zebli) derza: "Du hast alles in Worte gefaßt, was ich, was wir alle erlebt, empfunden, besessen haben: eine einzigartige Welt voll Wärme, Tiefe, Reinheit."
brängen ech dir den Text än Erännerung
Nor ist noch wil ich dir begenen
Nor ist noch wil ich dir begenen
äm Owendwärden um Millebåch;
nor ist noch wil ich dir erwenen
dien hischen sannijen Sommerdåch,
wä Hånd än Hånd mir hä gegången
um Millebåch, mir zwe ellin.
Gånz färr nor hirt em, wä se sången
de Purschen uch Med än der Gemin.
Und hirn ich enzt dåt Liedche weder,
dåt damols sä gesangen hun,
si sähn ich ställ zer Ierd nor neder,
wel ängden mer de Zehren kun.
Sil Gott denj Schrätt noch imol linken
äm Owendwärden zem Millebåch,
si sålt uch ta noch ist drun dinken,
wat mir denj Bläck, denj Wirt verspråch.
(Grete Lienert-Zultner)
Vill Līder von der wangderboren Grete Lienert-Zultner sen schīn esi bekånt, dåt sä als Vulkslīder gålden.
En Leserstimme (W.Zebli) derza: "Du hast alles in Worte gefaßt, was ich, was wir alle erlebt, empfunden, besessen haben: eine einzigartige Welt voll Wärme, Tiefe, Reinheit."
Und hirn ich enzt dåt Liedche weder---
Soa bedunkt Fadderwasch.
Menj Hoffneng wor schwåch, ech hat net gegluwt Tea wetst desen Text esi behärrschen, oder åfgeschriwen hun.
(Ech duecht, et wit villecht emmest, Stäckeltcher dervun än Erännereng hun)
End prompt bronjst Tea et erviur.
Uch dått det Līd vun der bekunt-beläwten Grete Lienert Zultner stammt hun ech net gewåsst.
Chea, vun Zehren äs ha de Riad, end se woren mir gestern uch net färr wa ech den gunzen Text geliasen hun.
Des Lyrik, des Metapher produziert Nostalgie, erwäremt det Gemaht end wakt dot wåch wot mir totsächlich erliawt hun.
Soa bedunkt Fadderwasch.
Menj Hoffneng wor schwåch, ech hat net gegluwt Tea wetst desen Text esi behärrschen, oder åfgeschriwen hun.
(Ech duecht, et wit villecht emmest, Stäckeltcher dervun än Erännereng hun)
End prompt bronjst Tea et erviur.
Uch dått det Līd vun der bekunt-beläwten Grete Lienert Zultner stammt hun ech net gewåsst.
Chea, vun Zehren äs ha de Riad, end se woren mir gestern uch net färr wa ech den gunzen Text geliasen hun.
Des Lyrik, des Metapher produziert Nostalgie, erwäremt det Gemaht end wakt dot wåch wot mir totsächlich erliawt hun.
Såksesch Biëden
Äs Biëden iwerhīft noch zegdgemēß?
Et git vill Erklērungsversäcker, woräm Biëden hälft. Fåst allen Religionen kennen det Biëden. Åwer uch ohnen religiösen Bezach,- mål gånz ihrlich - wī huet nett schīn än schwirich Zegden en „Härr hälf“ kem Hemmel geschäckt?
Norr zwe såksesch Gebiëtcher ous der Kängdhīt hun ech än Erännerung:
„Härrgott måch mich fromm, dåt ech bä dech än Hemmel kun!“ uch
„Ech bän klīn, meng Härz äs rīn.
Nemmend saul drän wunnen, norr as Härr Jesus elīn.“
Åndern wīß ich nett. Åwer mät dem „Owendgebiët“ von G. Lienert-Zultner kån em sich fīr det Gebiët nau begīstern:
„Owend wäll et wärden,
und der Dåch lescht ous.
Härr, ich wil guer hisch dich bidden:
Kamm, tritt ä menj Hous.
Låss mich glech erkennen
dech u menjer Dirr!
Wåt vun dir mich trännen
wäll, dåt nämm ewech vu mir.
Wåt mich dir verbängden
kån, dåt måch mer grīß!
Låß mich Trīst uch Fridden fängden,
Härr, än denjem Schīß.
Låß et vu mer sänken,
wåt mich quiële wäll!
Låß mich Wåsser dränken,
Härr, aus denjem Liëwensquäll. Amen!“
Affållend äs, dåt hegd de Mänschen esi biëden, wä sä fräjer uch gebiëd hun.
Zem Verglech hä en gånz old Gebiët vum Fårrer H. Kappen (Münster) ous dem Johr 1883:
„Herr, setze dem Überfluss Grenzen
und lasse die Grenzen überflüssig werden.
Lasse die Leute kein falsches Geld machen,
aber auch das Geld keine falschen Leute.
Nimm den Ehefrauen ihr letztes Wort
und erinnere die Ehemänner an ihr erstes.
Schenke unseren Freunden mehr Wahrheit
und der Wahrheit mehr Freunde.
Bessere solche Beamte, Geschäfts- und Arbeitsleute,
die wohl tätig, aber nicht wohltätig sind.
Gib den Regierenden ein besseres Deutsch
und den Deutschen eine bessere Regierung.
Herr, sorge dafür, dass wir alle in den Himmel kommen.
Es muss ja nicht gleich sein.“
Cha, äm Liëwen (uch derno) äs nett ållest esi, wä et schengt.
Derza en klinzich Wätz:
En Busfuerer uch en Fårr kun un de Hemmelsdirr.
Der Busfuerer kit än Hemmel, der Fårr än de Häll.
Entsåtzt beschwert sich der Fårr:
"Ech hun jeden Sangtich fīr de Legd geprädigt
uch ech kun än de Häll uch däser Busfuerer kit än Hemmel!
Wä saul ech dåt verstohn?"
Der Petrus sot: "Gånz ifåch: Wonn ta geprädicht huest,
hun ållen än der Kirch geschlofen,
wonn der Busfuerer åwer gefohren äs,
hun ållen äm Bus ugefången ze biëden.“
Äs Biëden iwerhīft noch zegdgemēß?
Et git vill Erklērungsversäcker, woräm Biëden hälft. Fåst allen Religionen kennen det Biëden. Åwer uch ohnen religiösen Bezach,- mål gånz ihrlich - wī huet nett schīn än schwirich Zegden en „Härr hälf“ kem Hemmel geschäckt?
Norr zwe såksesch Gebiëtcher ous der Kängdhīt hun ech än Erännerung:
„Härrgott måch mich fromm, dåt ech bä dech än Hemmel kun!“ uch
„Ech bän klīn, meng Härz äs rīn.
Nemmend saul drän wunnen, norr as Härr Jesus elīn.“
Åndern wīß ich nett. Åwer mät dem „Owendgebiët“ von G. Lienert-Zultner kån em sich fīr det Gebiët nau begīstern:
„Owend wäll et wärden,
und der Dåch lescht ous.
Härr, ich wil guer hisch dich bidden:
Kamm, tritt ä menj Hous.
Låss mich glech erkennen
dech u menjer Dirr!
Wåt vun dir mich trännen
wäll, dåt nämm ewech vu mir.
Wåt mich dir verbängden
kån, dåt måch mer grīß!
Låß mich Trīst uch Fridden fängden,
Härr, än denjem Schīß.
Låß et vu mer sänken,
wåt mich quiële wäll!
Låß mich Wåsser dränken,
Härr, aus denjem Liëwensquäll. Amen!“
Affållend äs, dåt hegd de Mänschen esi biëden, wä sä fräjer uch gebiëd hun.
Zem Verglech hä en gånz old Gebiët vum Fårrer H. Kappen (Münster) ous dem Johr 1883:
„Herr, setze dem Überfluss Grenzen
und lasse die Grenzen überflüssig werden.
Lasse die Leute kein falsches Geld machen,
aber auch das Geld keine falschen Leute.
Nimm den Ehefrauen ihr letztes Wort
und erinnere die Ehemänner an ihr erstes.
Schenke unseren Freunden mehr Wahrheit
und der Wahrheit mehr Freunde.
Bessere solche Beamte, Geschäfts- und Arbeitsleute,
die wohl tätig, aber nicht wohltätig sind.
Gib den Regierenden ein besseres Deutsch
und den Deutschen eine bessere Regierung.
Herr, sorge dafür, dass wir alle in den Himmel kommen.
Es muss ja nicht gleich sein.“
Cha, äm Liëwen (uch derno) äs nett ållest esi, wä et schengt.
Derza en klinzich Wätz:
En Busfuerer uch en Fårr kun un de Hemmelsdirr.
Der Busfuerer kit än Hemmel, der Fårr än de Häll.
Entsåtzt beschwert sich der Fårr:
"Ech hun jeden Sangtich fīr de Legd geprädigt
uch ech kun än de Häll uch däser Busfuerer kit än Hemmel!
Wä saul ech dåt verstohn?"
Der Petrus sot: "Gånz ifåch: Wonn ta geprädicht huest,
hun ållen än der Kirch geschlofen,
wonn der Busfuerer åwer gefohren äs,
hun ållen äm Bus ugefången ze biëden.“
Chea läwet Fadderwasch!
Det Biaden äs zegtlüis, uch zegtgemäs.
Et as derba wichtich dått de Bezaheng za dēm Gott,
un dēn sich det Gebiat richt, liawendich erholde bleiwt.
Derba mess sich nemmest dinken, e messt e gedrackt Gebiat
poetesch, oder lyresch formulieren. Wä dot än den Psalmen änj der Foll äs.(Dohär kit uch der Nummen eases Psoalmebeaches)
Froa ereosgesprochen kit vun der Sēel uch eos em wueremen Harzen.
Trotzdem versäcken mir oaldīst, åls Hobby-Dichter
uch e Gebiat lyresch uch poetesch ze formulieren.
Dot senj dro de "Glaubensgedichter" esi ze sohn.
Te Kennst dot Gedicht vu mir ? "Än desem Wuert"
Chea, uch Johanna Gadelmaier äs der Mīneng:
Net vergeßt det sachsesch Riaden,
det sachsesch Dinken
uch det sachsesch Biaden.
Det hu gelīhrt mir vun dian Olden,
mir sellen et fliejen uch erholden.
Et äs e Wiert, wåt mir hu bekunn,
mir wållen eas Liewe long hōlden drun.
noch äst :1
Die wahrscheinlich ersten in siebenbürgisch-sächsischer Mundart gedruckten Texte sind das „Vaterunser“
(Seite 194) und der „Lobgesang des Zachariae“.
( Seite195) in Johannes Trösters
„Das Alt/ und Neu/ Teutsche DACIA...
“ erschienen in Nürenberg/ Verlag Johann Kramers, gedruckt bey Christoph Gerhard/ 1666.
ha äs et :
Das Vatter User Siebenbürgisch Teutsch:
Foater auser dier dau best em Hemmel,
geheleget verde deing numen, zaukomm
aus deing rech,deing vell geschey aff ierden
als vey em hemmel, auser däglich briut gaff
aus heigd, ond fergaff aus auser schuld, vey
mir fergien auser en schuldigen. Feir aus
nét en fersechung, saunderen erlüs aus von
dem üvvell. Denn deing ess dat rech , dei
krafft , ond dei herrleget , von ieveget, zau ieweget ,Amen
Det Biaden äs zegtlüis, uch zegtgemäs.
Et as derba wichtich dått de Bezaheng za dēm Gott,
un dēn sich det Gebiat richt, liawendich erholde bleiwt.
Derba mess sich nemmest dinken, e messt e gedrackt Gebiat
poetesch, oder lyresch formulieren. Wä dot än den Psalmen änj der Foll äs.(Dohär kit uch der Nummen eases Psoalmebeaches)
Froa ereosgesprochen kit vun der Sēel uch eos em wueremen Harzen.
Trotzdem versäcken mir oaldīst, åls Hobby-Dichter
uch e Gebiat lyresch uch poetesch ze formulieren.
Dot senj dro de "Glaubensgedichter" esi ze sohn.
Te Kennst dot Gedicht vu mir ? "Än desem Wuert"
Chea, uch Johanna Gadelmaier äs der Mīneng:
Net vergeßt det sachsesch Riaden,
det sachsesch Dinken
uch det sachsesch Biaden.
Det hu gelīhrt mir vun dian Olden,
mir sellen et fliejen uch erholden.
Et äs e Wiert, wåt mir hu bekunn,
mir wållen eas Liewe long hōlden drun.
noch äst :1
Die wahrscheinlich ersten in siebenbürgisch-sächsischer Mundart gedruckten Texte sind das „Vaterunser“
(Seite 194) und der „Lobgesang des Zachariae“.
( Seite195) in Johannes Trösters
„Das Alt/ und Neu/ Teutsche DACIA...
“ erschienen in Nürenberg/ Verlag Johann Kramers, gedruckt bey Christoph Gerhard/ 1666.
ha äs et :
Das Vatter User Siebenbürgisch Teutsch:
Foater auser dier dau best em Hemmel,
geheleget verde deing numen, zaukomm
aus deing rech,deing vell geschey aff ierden
als vey em hemmel, auser däglich briut gaff
aus heigd, ond fergaff aus auser schuld, vey
mir fergien auser en schuldigen. Feir aus
nét en fersechung, saunderen erlüs aus von
dem üvvell. Denn deing ess dat rech , dei
krafft , ond dei herrleget , von ieveget, zau ieweget ,Amen
@der Ijel: Te Kennst dot Gedicht vu mir ? "Än desem Wuert"
Na kennen ich et. Et git vill ze liësen äm Forum, uch ta tummelst dich iweråll eram. Ån jed Stejelchen drīt deng Håndschräft: ta informierst, riëchst un, geståldest, gist Rotschlaach, hälst den Dialog liëwendich - en Zīchen der deffen Verbangdenhīt mät der Hīmet.
Hīschen Gross.
Na kennen ich et. Et git vill ze liësen äm Forum, uch ta tummelst dich iweråll eram. Ån jed Stejelchen drīt deng Håndschräft: ta informierst, riëchst un, geståldest, gist Rotschlaach, hälst den Dialog liëwendich - en Zīchen der deffen Verbangdenhīt mät der Hīmet.
Hīschen Gross.
Mēren uch Legenden
Geschichten messen erzohlt wärden, am sä vum Ousstärwen ze bewohren.
Sä sen en wichtich Dihl der Kultur – än desem Fåll, der såkseschen Kultur.
Mīstens äs en Bezach za totsächlichen Begiëwenhīten do, wonn net vermätteln sä
z. B. Gefähler uch Situationen, dä an as Zegt iwerdrochber sen.
Ïn vun den bekånntesten Sagen än gånz Siweberjen äs de "Brokt vun Urbijen".
Ernst Thullner, vun diëm uch der Text des Liedes "Af deser Iërd, do äs e Lånd ..." stämmt,
huet uch den Text za dem Lied “Der Broktkrunz“ äm Urbijer Dialekt geschriwen.
Ech hun en zem beßeren Verständnes ous dem e wennich schwer verständlichen Urbijer Dialekt ‚iwersatzt‘.
Der Broktkrunz
Za Urbijen am Angderwåld, do het an der Kirch åf dem Rech
E Krunz ous Stin, si hart uch kålt, wåt hi wol bedegden mech?
Meng Grīß erzolt mir ist de Mēr, vun desem Krunz ous Stin
Vun er Mēd dä gelidden si schwer si schwer, vun er Mēd, dä gelävt esi rin.
Za Urbijen am Angderwåld, do liëwt fīr longer Zegt
E Wirt mät Geld guer wihl bestålt, seng Nummen di liëwt noch hegt.
Di håt en Duchter guer hisch uch grīß, wä der Morjentau si fräsch
Si weïß wä en Lelch, esi rīt wä en Rīß, gesangt wä am Wasser der Fäsch.
Vill Burschen wulen det Mēdchen frå‘n, doch ener nor wor em riëcht
Nor enem wul et seng Liëwen wå‘n, uch dåt wor en uerem Kniëcht.
"Ach Vueter, ech hun jo den Misch esi gärn, wä nemesten af der Iërd.
Ech dron en äm Harzen, wä der Åpel seng Karren, nor em meng Liëwen gehīrt.
Em wäl ech foljen un`t Oingt der Wält, ent läwen en wä ech nor kån
Ent wun ta mech gläcklich måchen wält, si gäw mer de Misch zem Mån.
Zesummen gäw, wåt an Läw sich faingt, net tränn wåt zesummen gehīrt".
"Für en Badler hun ech nichen Kaingt, ta kennst na meng lezt Wīrt.
Ta wirst des rechen Nober Hans seng Brokt, ech hun et esi geschwuir‘n
Vun em bekist ta de rīt Fronz, sonst träft dich me Flach, meng Zuir‘n".
De Blamen wiëlchten, der Härwest kåm, wåt bäst ta blaß meng Brokt?
Wåt huest ta fīr Kommer, wåt huest ta fīr Grum, wo båld dir de Hochzetglok logt ?
Wo sen deng Rīsen? Se sä na schīn, gesanken an det Gräw?
"Der Härwest huet sä ewech genīn, der Härwest menger Läw.
Ech wul em foljen un`t Oingt der Wält, na äs hi gegongen ellin
Ellin än de Fremd, än de läwlīs Wält, mengen Schwur huet hi mät genīn.
Ent ech meß mät em åndren gon, am festlichen Hochzetzach
Doch Vueter, nä, ech wal net klon, mech sol net trefen deng Flach".
Et logden de Gloken, de Brokt de gīt, am Zach zer Kirch af dem Rech;
Ta hemmlescher Vueter, nämm ta meng Līd , nämm ta meng Kwuel ewēch".
Schin sen sä īwen, si hiëft sä de Hoingt: "Härr hälf mir an menger Nīt!"
Dro bråch se zesummen "Meng Kaingt, meng Kaingt!"
Amsonst, de Brokt wor schin dīt.
Der Broktkrunz awer het uch hegt, bäm Elter noch ellin
An deser longer, longer Zegt, do worden de Blamen za Stin.
Ernst Thullner (1862 – 1918) wor Stadtfarr än Mellembåch uch Dechant äm Angderwald.
Geschichten messen erzohlt wärden, am sä vum Ousstärwen ze bewohren.
Sä sen en wichtich Dihl der Kultur – än desem Fåll, der såkseschen Kultur.
Mīstens äs en Bezach za totsächlichen Begiëwenhīten do, wonn net vermätteln sä
z. B. Gefähler uch Situationen, dä an as Zegt iwerdrochber sen.
Ïn vun den bekånntesten Sagen än gånz Siweberjen äs de "Brokt vun Urbijen".
Ernst Thullner, vun diëm uch der Text des Liedes "Af deser Iërd, do äs e Lånd ..." stämmt,
huet uch den Text za dem Lied “Der Broktkrunz“ äm Urbijer Dialekt geschriwen.
Ech hun en zem beßeren Verständnes ous dem e wennich schwer verständlichen Urbijer Dialekt ‚iwersatzt‘.
Der Broktkrunz
Za Urbijen am Angderwåld, do het an der Kirch åf dem Rech
E Krunz ous Stin, si hart uch kålt, wåt hi wol bedegden mech?
Meng Grīß erzolt mir ist de Mēr, vun desem Krunz ous Stin
Vun er Mēd dä gelidden si schwer si schwer, vun er Mēd, dä gelävt esi rin.
Za Urbijen am Angderwåld, do liëwt fīr longer Zegt
E Wirt mät Geld guer wihl bestålt, seng Nummen di liëwt noch hegt.
Di håt en Duchter guer hisch uch grīß, wä der Morjentau si fräsch
Si weïß wä en Lelch, esi rīt wä en Rīß, gesangt wä am Wasser der Fäsch.
Vill Burschen wulen det Mēdchen frå‘n, doch ener nor wor em riëcht
Nor enem wul et seng Liëwen wå‘n, uch dåt wor en uerem Kniëcht.
"Ach Vueter, ech hun jo den Misch esi gärn, wä nemesten af der Iërd.
Ech dron en äm Harzen, wä der Åpel seng Karren, nor em meng Liëwen gehīrt.
Em wäl ech foljen un`t Oingt der Wält, ent läwen en wä ech nor kån
Ent wun ta mech gläcklich måchen wält, si gäw mer de Misch zem Mån.
Zesummen gäw, wåt an Läw sich faingt, net tränn wåt zesummen gehīrt".
"Für en Badler hun ech nichen Kaingt, ta kennst na meng lezt Wīrt.
Ta wirst des rechen Nober Hans seng Brokt, ech hun et esi geschwuir‘n
Vun em bekist ta de rīt Fronz, sonst träft dich me Flach, meng Zuir‘n".
De Blamen wiëlchten, der Härwest kåm, wåt bäst ta blaß meng Brokt?
Wåt huest ta fīr Kommer, wåt huest ta fīr Grum, wo båld dir de Hochzetglok logt ?
Wo sen deng Rīsen? Se sä na schīn, gesanken an det Gräw?
"Der Härwest huet sä ewech genīn, der Härwest menger Läw.
Ech wul em foljen un`t Oingt der Wält, na äs hi gegongen ellin
Ellin än de Fremd, än de läwlīs Wält, mengen Schwur huet hi mät genīn.
Ent ech meß mät em åndren gon, am festlichen Hochzetzach
Doch Vueter, nä, ech wal net klon, mech sol net trefen deng Flach".
Et logden de Gloken, de Brokt de gīt, am Zach zer Kirch af dem Rech;
Ta hemmlescher Vueter, nämm ta meng Līd , nämm ta meng Kwuel ewēch".
Schin sen sä īwen, si hiëft sä de Hoingt: "Härr hälf mir an menger Nīt!"
Dro bråch se zesummen "Meng Kaingt, meng Kaingt!"
Amsonst, de Brokt wor schin dīt.
Der Broktkrunz awer het uch hegt, bäm Elter noch ellin
An deser longer, longer Zegt, do worden de Blamen za Stin.
Ernst Thullner (1862 – 1918) wor Stadtfarr än Mellembåch uch Dechant äm Angderwald.
Ich mes ewej, ich meß derfun;
wiß Got wuni ich weder kun!
Wun de schwarz Ruowe weiß Fädern hun
dernö wärden ich weder kun.
wiß Got wuni ich weder kun!
Wun de schwarz Ruowe weiß Fädern hun
dernö wärden ich weder kun.
en Zīchen der deffen Verbangdenhīt mät der Hīmet.
verbangden mat der Hīmet kūn em praktesch senj?
esi wa enner di jēd Mēnet īst duer flecht, äm wåt ?
Wīl hia en Wanjert vun hangdert Hektar ugeluecht huet-----
Ener wa ech äs mat der Hīmet mih spirituell uch virtuell verbangden, doch mät der Sproch uch mat der Literatur.
Iwer desen Link kist Tea Fadderwasch za dem Gedicht vu wot de Riad wor:
www.siebenbuerger.de/forum/saksesch/46-aktion-_saksesch-schreiwen
Ernst Tullner huet wirklich en Schåtz easer Sprōch uch Kultur hangderlossen. Det Bregt vun Urbijen äs äst besangderet. Äs dot wirklich ållesw Legende oder äs uch äst wohret drun ?
Dem Haiduc äs uch ze gratulieren dått hia sachesch Wärschker ereosser säckt, egal wohär. Huet hia se eus de Bäjern oder eoswennich?
Ech bidden mir et net iwel ze nian won ech en Viurschoch mochen, eos menjem Verständnes ereos,uch eos der detscher Rechtschreibung noh dēr mir eas orientieren:
Ech mes ewej, ich meß derfun;
Ech meß ewēch, ech meß dervun;
wiß Gott wuni ich weder kun!
Wun de schwarz Ruowe weiß Fädern hun
dernö wärden ich weder kun.
Schreiwt em wun oder won, dernö oder derno, dot äs dialektbedoinjt. --når derfun terf em net schreiwen--
Ech bedunke mech fuir det Verständness.
verbangden mat der Hīmet kūn em praktesch senj?
esi wa enner di jēd Mēnet īst duer flecht, äm wåt ?
Wīl hia en Wanjert vun hangdert Hektar ugeluecht huet-----
Ener wa ech äs mat der Hīmet mih spirituell uch virtuell verbangden, doch mät der Sproch uch mat der Literatur.
Iwer desen Link kist Tea Fadderwasch za dem Gedicht vu wot de Riad wor:
www.siebenbuerger.de/forum/saksesch/46-aktion-_saksesch-schreiwen
Ernst Tullner huet wirklich en Schåtz easer Sprōch uch Kultur hangderlossen. Det Bregt vun Urbijen äs äst besangderet. Äs dot wirklich ållesw Legende oder äs uch äst wohret drun ?
Dem Haiduc äs uch ze gratulieren dått hia sachesch Wärschker ereosser säckt, egal wohär. Huet hia se eus de Bäjern oder eoswennich?
Ech bidden mir et net iwel ze nian won ech en Viurschoch mochen, eos menjem Verständnes ereos,uch eos der detscher Rechtschreibung noh dēr mir eas orientieren:
Ech mes ewej, ich meß derfun;
Ech meß ewēch, ech meß dervun;
wiß Gott wuni ich weder kun!
Wun de schwarz Ruowe weiß Fädern hun
dernö wärden ich weder kun.
Schreiwt em wun oder won, dernö oder derno, dot äs dialektbedoinjt. --når derfun terf em net schreiwen--
Ech bedunke mech fuir det Verständness.
Servus Ijel,
no sech wohar ech et hun
dreck of mech
dot es äus dissem Bajelchi
dreck noch emol
no sech wohar ech et hun
dreck of mech
dot es äus dissem Bajelchi
dreck noch emol
Um Beiträge zu verfassen, müssen Sie sich kostenlos registrieren bzw. einloggen.
